پژوهشی تطبیقی در بطون قرآن

• مشخصات کتاب
• تقدیم
• فصل اول: کلیات
  • الف- مقدمه
  • ب- اهمیت و ضرورت
    • اشاره
    • بطن از نشانه های اعجاز قرآن
    • پیوند محکم فهم ظاهر و باطن آیات با یکدیگر
    • پیشگیری از بروز فتنه های عقیدتی
    • ارتباط بطن قرآن با مباحثی از علوم قرآنی و عقیدتی
    • تأثیر بطون قرآن در حجّیت ظهور آن
    • طرح پاره ای از شبهات در مقوله بطن قرآن کریم
  • ج) فواید وآثار بُعد باطنی قرآن کریم
    • اشاره
    • رفع تعارض روایات با یکدیگر و با آیات قرآن
    • جمع بین قول های تفسیریِ مفسران
    • توجیه معانی ظاهری ناسازگار برخی آیات قرآن
    • توجیه بعضی از روایات شأن نزول و موهم تحریف قرآن
    • روشن شدن حکمت نزول بعضی آیات
    • بهره گیری از بطن قرآن در استنباط حکم شرعی «۱»
    • اخذ قواعد کلی قابل تطبیق بر عصار جدید
  • د) حکمت بُعد باطنی قرآن کریم
    • اشاره
    • وجود سطوح مختلف معارف و سطوح متفاوت ادراک بشری
    • رجوع به مبیّن حقیقی معارف قرآن
    • مواردی دیگر
  • ه- بطن قرآن در بستر تاریخ
    • اشاره
    • دوره نزول قرآن کریم، پیامبر اکرم (ص) و صحابه
    • ب) دوره تابعین
      • اشاره
      • دوره پس از تابعین
  • و- مفهوم شناسی واژگان مرتبط با بطن
    • اشاره
    • ۱٫ تفسیر
      • اشاره
      • تعریف لغوی تفسیر
      • تعریف اصطلاحی تفسیر
      • جمع بندی و نظریه
    • ۲٫ تأویل
      • اشاره
      • تعریف لغوی تأویل
      • تعریف اصطلاحی تأویل
      • جمع بندی و نظریه
    • ۳٫ جری و تطبیق
      • اشاره
      • تعریف لغوی جری و تطبیق
      • تعریف اصطلاحی جری و تطبیق
• فصل دوم: تحلیل مفهومی بطن قرآن
  • مقدمه
  • مفهوم بطن در اصطلاح
  • مفهوم بطن در اصطلاح
    • اشاره
    • تعریف «باطن» به «تأویل»
    • تعریف «بطن» به «فهم قرآن کریم»
    • تعریف «بطن» به «مصادیق عام آیات»
    • تعریف بطن به «علم الهی»
    • تعریف بطن «عبرت گرفتن و وعظ»
    • تعریف بطن به «عمل به قرآن»
    • تعریف بطن به «سر»
    • تعریف بطن «اشارات و لطائف وحقایق قرآنی»
    • تعریف بطن به «مطلق معانی الفاظ قرآن»
    • تعریف بطن به «روح و حقیقت الفاظ»
    • تعریف بطن به «مراد خداوند از خطابهای قرآنی»
    • تعریف بطن به «مدالیل فراتر از معنای ظاهری آیات»
    • تعریف بطن به «مراتب گسترده معنایی الفاظ قرآن»
  • تعاریف دیگر از بطن
    • اشاره
    • تعریف بطن به «قابلیت حمل وجوه گوناگون»
    • تعریف بطن به «حجاب معنوی آیات قرآن»
    • تعریف بطن به «معنای حروف مقطعه»
    • تعریف بطن به «علوم و معارف باطنی انسان»
    • جمع بندی و نظریه
• فصل سوم: دلایل وجود بطن
  • مقدمه
  • ۱- آیات
    • اشاره
    • الف) آیات تدبر و تفکر در قرآن
    • ب) آیات اشتمال قرآن کریم بر انواع علوم
    • ج) آیات تحریم گناهان ظاهری و باطنی
    • د- نمونه هایی دیگر از آیات
    • جمع بندی
  • ۲- روایات
    • اشاره
    • الف) روایات با دلالت صریح
      • اشاره
      • روایات شیعه
      • روایات اهل سنت
      • جمع بندی
    • ب) روایات با دلالت ضمنی
      • اشاره
      • روایات باطنی و مفسر آیات قرآن
      • روایات سطح بندی معارف قرآنی
      • جمع بندی
  • ۳- عقل
    • اشاره
    • الف) باطن قرآن، لازمه جاودانگی آن است
    • ب) کلام یک ذات لا یتناهی، لا یتناهی است
    • ج) اثبات حقانیت و هماهنگی قرآن در گرو باطن آن است
    • د) دلایلی دیگر
      • اشاره
      • تطابق قرآن با دو بعد ظاهری و باطنی عالم و انسان مستلزم باطنی برای آن است
      • خروج قرآن از حالت معما گونگی به وسیله بطون آن
      • ترتب آفات متعدد بر انکار بطن قرآن
    • جمع بندی
  • ۴- اتفاق دانشمندان فریقین
    • اشاره
    • دانشمندان شیعه
    • دانشمندان اهل سنت
    • جمع بندی
      • اشاره
      • جمع بندی ادله ی بطن قرآن کریم
• فصل چهارم: جایگاه بطن قرآن در تفسیر
  • مقدمه
  • ۱٫ جایگاه بطن قرآن در روشهای تفسیری
    • اشاره
    • الف) جایگاه بطن در روش تفسیری قرآن به قرآن
    • ب) جایگاه بطن در روش تفسیری روایی
    • ج) جایگاه بطن در روش تفسیر عقلی (و اجتهادی)
    • د) جایگاه بطن در روش تفسیر اشاری
      • اشاره
      • روش تفسیر اشاری نظری
      • روش تفسیر اشاری شهودی (فیضی)
      • روش تفسیری باطنی محض
      • روش تفسیر باطنی صحیح
      • جمع بندی
  • ۲٫ جایگاه بطن در روش تفسیری پیامبر (ص) و اهل بیت
    • اشاره
    • الف) علم پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان به بطن قرآن
    • ب) ویژگیهای حاکم بر میراث روایی اهل بیت
      • اشاره
      • وجود مشکلات سندی و امکان حل آن
      • تناسب دقیق و عمیق بطن با ظهر و سیاق آیه
      • رجوع مفاد غالب بطون به اهل بیت
    • ج) موضع اهل بیت (علیهم السلام) در برابر دیدگاههای مربوط به بطن قرآن
    • جمع بندی
• فصل پنجم: دیدگاه های فریقین در مورد بطن قرآن
  • مقدمه
  • ۱٫ موافقان
    • اشاره
    • الف) شیعه
      • اشاره
      • سید حیدر آملی (م ۷۸۷ ه-)
      • بررسی
      • صدر الدین شیرازی (م ۱۰۵۰ ه-)
      • بررسی
      • ملا محسن فیض کاشانی (م ۱۰۹۱ ه-)
      • بررسی
      • ابو الحسن عاملی اصفهانی (م ۱۱۲۹ ه-)
      • بررسی
      • امام خمینی (معاصر)
      • بررسی
      • علامه طباطبائی (معاصر)
      • بررسی
      • آیت الله معرفت
      • بررسی
    • ب) اهل سنت
      • اشاره
      • سهل بن عبدالله تستری (م ۲۸۳ ه-)
      • بررسی
      • ابو حامد غزالی (م ۵۰۵ ه)
      • بررسی
      • محی الدین ابو بکر بن عربی (م ۶۳۸ ه-)
      • بررسی
      • ابو اسحاق شاطبی (م ۷۹۰ ه-)
      • بررسی
      • بدرالدین زرکشی (م ۷۹۴ ه-)
      • بررسی
      • جلال الدین سیوطی (م ۹۱۱ ه-)
      • بررسی
      • آلوسی بغدادی (م ۱۲۷۰ ه-)
      • بررسی
      • دکتر محمد حسین ذهبی (معاصر)
      • بررسی
  • ۲٫ مخالفان
    • اشاره
    • قاضی عبد الجبار معتزلی (م ۴۱۵ ه-)
    • بررسی
    • أحمد بن عبد الحلیم ابن تیمیه حرانی (۶۶۱- ۷۲۸ ه-)
    • بررسی
  • انتقادات مخالفان
    • اشاره
    • ألف- انتقاد به دیدگاه باطنیه
      • اشاره
      • بررسی
    • ب) انتقاد به دیدگاه شیعه
      • اشاره
      • بررسی
    • ج- ارتباط با محذور استعمال یک لفظ در بیش از یک معنی
    • بررسی
  • د- انتقادی دیگر
    • اشاره
    • بررسی
  • جمع بندی
• فصل ششم: راهیابی به بطن قرآن
  • مقدمه
  • امکان یا عدم امکان راهیابی به بطن قرآن
    • اشاره
    • الف) روایات
    • ب) دیدگاه اندیشمندان فریقین
      • اهل سنت
      • شیعه
    • جمع بندی
  • چگونگی راهیابی به بطن قرآن کریم
    • اشاره
    • الف) روش تجرید آیه به منظور استخراج قاعده ای کلی
    • ب) روش تجرید آیه به منظور یافتن مصادیق آن
    • ج) روش شهودی
  • معیارها و ضوابط بطن قرآن کریم
    • اشاره
    • الف) وجود رابطه و تناسب بین ظهر و بطن آیه
    • ب) عدم مخالفت بطن با کتاب و سنت و قواعد شرعی
    • ج) مراعات دقت در الغاء خصوصیت از آیه
    • د) شروطی دیگر
      • اشاره
      • جمع بندی
  • حجّیت بطن قرآن کریم
• فصل هفتم: بررسی نمونه های روایی بطن قرآن
  • مقدمه
  • دسته اول: تجرید و اخذ قواعد کلی
    • اشاره
    • تأویل «آب باران» به امیر مؤمنان (ع)
    • تأویل «رکوع» به پذیرش ولایت امیر مؤمنان (ع)
    • تفسیر «همراهی زینت در دخول به مسجد» به غسل در هنگام لقاء امام
    • تفسیر «توانایی خداوند در انفاق» به توانایی بر نصب امام
    • تفسیر «محللات و محرمات قرآن» به پیشوایان حق و باطل
    • تأویل «ایمان و کفر» به ولایت امیر مؤمنان و غیر او
    • تأویل «رودهای بهشتی و آبهای تغییر ناپذیر» به امیر مؤمنان (ع) و عده ای خاص
    • تفسیر «ذکر و استقامت بر راه» به امیر مؤمنان (ع) و استقامت بر ولایت او
    • تفسیر «کتاب مبین» به امیر مؤمنان (ع) و «شب مبارک» به حضرت فاطمه (س)
  • دسته دوم: تجرید و ذکر مصداق
    • اشاره
    • تفسیر «از بین بردن آلایشها» به لقاء امام
    • تأویل «ایمان» به امیر مؤمنان (ع)
    • تأویل «احیاء» به هدایت
    • تأویل «تکذیب آیات الهی» به تکذیب و انکار اوصیاء
      • اشاره
      • تأویل «رسول» به آل محمد (ص)
    • تأویل «هدایت» به امیر مؤمنان (ع)
    • تأویل «انکار و کفر امور نازل شده بر بنی اسرائیل» به انکار ولایت امیرمؤمنان (ع)
    • تأویل استکبار ورزیدن در برابر تعالیم پیامبران به نپذیرفتن ولایت امیر مؤمنان (ع)
    • تفسیر «تسلیم به پیامبر (ص)» به پذیرفتن جانشینی وصی او
  • دسته سوم: مصداق مدلول ظاهری
    • اشاره
    • تأویل «قسط و عدل» به امیر مؤمنان (ع)
  • دسته چهارم: نمونه های دیگر
    • اشاره
    • تشبیه پیامبر (ص) و علی (ع) به آسمان و زینت (راه های) آن
    • تشبیه ستمکاران به زنجیرهای آتشین
    • تأویل حروف مقطعه «کهیعص»
    • تأویل «سبعاً من المثانی» به فرزند فرزند
    • بیان تفسیری آیه «وَمَا أُوتِیتُم مِّن الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا»
    • بیان تفسیری فعلیت نیافتن اراده الهی در موردی خاص و صدق «کلمه» بر امیر مؤمنان (ع)