فصل 18 حالات فعل مضارع
فعل مضارع داراي پنج جهت و خاصيت است که عبارتند از:
1- ميتواند در زمان حال يا آينده استعمال شود.
2 - مثبت است يعني دلالت بر واقع شدن ميکند نه واقع نشدن.
3 - مرفوع است.
4 - معناي آن خبري است و از تحقق چيزي خبر ميدهد.
معني را بطور ساده و بدون تاکيد بيان ميکند؛ گاهي به اول يا آخر فعل مضارع چيزي اضافه ميشود که موجب از بين رفتن بعضي از خواص فوق ميگردد. اين چيزها به ترتيب تاثير در جهات مذکور عبارتند از:
1 - حروف تعيين
2 - حروف نفي
3 - حروف جزم و حروف نصب
4 - حروف استفهام
5 - حروف تاکيد
بنابراين هر دسته از اين حروف حالت خاصي به فعل مضارع ميدهند که آن را در معيت با حروف تعيين فعل حال يا مستقبل و با حروف نفي مضارع منفي و با حروف جزم مضارع مجزوم و با حروف نصب مضارع منصوب و با حروف استفهام مضارع استفهامي و با حروف تاکيد مضارع مؤکد مينامند. اينک هر کدام را در بحثي توضيح ميدهيم.
بحث 1
فعل حال و مستقبل هر گاه در اول فعل مضارع لام مفتوحه درآيد مختص به زمان حال ميشود مانند ليذهب دارد ميرود و اگر اول آن سين مفتوحه يا سوف درآيد به زمان مستقبل اختصاص مييابد مانند سيذهب يا سوف يذهب خواهد رفت سين در آينده نزديک و سوف در آينده دور به کار ميرود به اين حروف از اين جهت که زمان مضارع را معين ميکنند حروف تعيين ميتوان گفت به سين و سوف حروف تنفيس نيز گفته ميشود
تنفيس به معني وسعت دادن است لام مفتوحه اقسام ديگري نيز دارد که در نحو از آن بحث ميشود
بحث-2 مضارع نفي
مضارع منفي حروف نفي عبارتند از ما و لا که بر سر مضارع درآمده معني آن را منفي ميکنند يضرب يعني ميزند ما يضرب يا لا يضرب يعني نميزند حروف نفي به مضارع اختصاص ندارند و بر سر فعل ماضي نيز درآمده معني آن را منفي ميکنند
*******************
پرسش و تمرين
1 - جهات پنجگانه فعل مضارع از چه و چگونه استفاده ميشود.
2 -ده فعل مضارع را با حروف تعيين بکار برده معني نماييد.
3 -يعلم يعد يقول يهدي يقي يروي را با ما و لا صرف نموده صيغههاي اول هر کدام را معني نماييد.
4 -شش صيغه اول افعال زير را با ما و لا صرف نموده صيغه اول هر کدام را معني نماييد در منفي کردن به لا به تکرار لا و انضمام فعل ديگر توجه داشته باشيد اکل جاء راي وفي حوي.
5 -هر کدام از حروف تعيين و حروف نفي کدام جهت را از فعل مضارع ميگيرند.
|