|
فصل 12 قواعد اعلال
چنانکه قبلا اشاره شد حروف عله در معرض تغييرند که تغيير آنها را اعلال مينامند اينک لازم است قبل از بررسي اقسام فعل معتل تغييراتي را که در حروف عله عارض ميشود بشناسيم اين تغييرات در چهار چوب قواعدي که به قواعد اعلال معروفند صورت ميگيرد قواعد اعلال بعضي مخصوص نوع خاصي از انواع کلمهاند مثلا مخصوص فعل مضارع مثال واوي يا ماضي اجوف يا امر ناقص ميباشند و بعضي ديگر چنين نبوده و نسبتا عمومياند از قواعد عمومي نسبي اعلال بعضي بيشتر در فعل مورد دارند و بعضي فقط در اسم دسته اول از قواعد عمومي اعلال در اينجا و دسته دوم در مقدمه بخش اسم بيان ميشود و هر کدام از قواعد خصوصي در موضع مخصوص به خود خواهد آمد .
قاعده اول
واو و ياء متحرک اگر عين الفعل کلمه واقع شوند و ما قبلشان حرف صحيح و ساکن باشد حرکتشان به ما قبل داده ميشود مانند يقول يقول يبيع يبيع يخوف يخوف يخاف بخلاف فتيه مثلا .
قاعده دوم
واو و ياء مضموم يا مکسور اگر در اثناء کلمه واقع شوند و عين الفعل يا لام الفعل باشند و ما قبلشان حرف صحيح و متحرک باشد پس از سلب حرکت ما قبل حرکتشان به ما قبل داده ميشود.
مانند: قول قول قيل / بيع بيع / يدعوون يدعوون يدعون / رضيوا رضيوا رضوا
قاعده سوم
واو مضموم ما قبل مضموم و ياء مضموم يا مکسور ما قبل مکسور اگر در آخر کلمه قرار گيرند حرکتشان ميافتد مانند يدعو يدعو يرمي يرمي رامي رامي .
|