توجه کنيد:
ياء تاء همزه و نون حروف اتين را که در اول صيغههاي مضارع قرار دارند حروف مضارعه يا علامت فعل مضارع مينامند؛ اين حروف در مضارعي که ماضي آن چهار حرفي باشد مضموم و در مضارعي که ماضي آن کمتر از چهار حرفي يا بيشتر از آن باشد مفتوح ميباشند. بنابر آنچه گذشت صرف مضارع ثلاثي مجرد معلوم چنين است:
يفعَل، يفعلان، يفعلون، تفعل، تفعلان، يفعلن، تفعل، تفعلان، تفعلون، تفعلين، تفعلان، تفعلن، افعل، نفعل.
و همچنين است صرف صيغههاي دو وزن ديگر يفعِل و يفعُل.
ضمائر الف در تثنيهها، واو در جمعهاي مذکر، نون در جمعهاي مؤنث، ياء در مفرد مؤنث مخاطب ضمائر بارز فاعل است. در صيغههاي 14، 13، 7، 4، 1 ضمير فاعل مستتر است. در صيغه 1 هو در صيغه 4 هي در صيغه 7 انت در صيغه 13 انا و در صيغه 14 نحن .
توجه کنيد:
در فعل مضارع دو صيغه جمع مؤنث مبني و بقيه صيغهها معرب است؛ صيغههاي معرب بخودي خود مرفوع ميباشند، علامت رفع در صيغههاي 13، 7، 4، 1، و 14 ضمه لام الفعل و در تثنيهها جمعهاي مذکر و مفرد مؤنث مخاطب نون آخر صيغه است که به آن نون عوض رفع ميگويند.
در دو صيغه جمع مؤنث 6 و 12 نون مفتوحه ضمير است نه علامت رفع
*******************
پرسش و تمرين
1 فعل مضارع را تعريف کنيد.
2 -مضارع ثلاثي مجرد معلوم چند وزن دارد؟ چرا؟
3 -مضارع ثلاثي مجرد معلوم از چه گرفته ميشود و چگونه؟
4 -صيغههاي زير چگونه ساخته ميشوند 5، 11، 8، 12، 6، 14، 13، 7 ،4 ،1 نام صيغههاي تمرين فوق چيست؟
6 -مضارعهاي زير را صرف کنيد يعمل يحسد يقذف يشرف يکتب يقرء يصبر.
7 -صيغههاي زير را از يعلم معني کنيد 8، 10، 3، 11، 8، 5، 2، 14، 13، 7، 4، 1 کيفيت ضمائر فعل مضارع را توضيح دهيد.
9 -حروف مضارعه و حرکت آنها در مضارع ثلاثي مجرد معلوم و کيفيت وقوع آنها را بيان کنيد.
10 -اعراب و علامت رفع در صيغههاي مضارع به چه کيفيت است؟
11 -در چه صيغههايي از مضارع لام الفعل ساکن است و جامع بين اين صيغهها چيست؟
|