فصل 17 حالات فعل ماضي
فعل ماضي در زبان عربي از جهت معني چهار گونه است:
1- ماضي مطلق که همان ماضي ساده است و تا بحال در مثالها از آن استفاده ميکرديم. مانند: ذهب زيد (زيد رفت) منفي ماضي مطلق را به دو نحو ميتوان ساخت:
الف) با درآوردن ما يا لاي نافيه بر سر فعل ماضي.
ب) با درآوردن لم که حرف نفي و جزم است بر سر فعل مضارع از اين ترکيب در فصل بعد بحث خواهد شد.
ميگوييم: ما ذهب زيد يا لم يذهب زيد (زيد نرفت).
2- ماضي نقلي که بر وقوع کاري در زمان گذشته و در موردي که اثر آن تا زمان حال باقي باشد دلالت ميکند؛ ماضي نقلي از ترکيب قد با ماضي مطلق ساخته ميشود. ميگوييم: قد ذهب زيد (زيد رفته است) و منفي آن از ترکيب لما که حرف نفي و جزم است با فعل مضارع ساخته ميشود ميگوييم: لما يذهب زيد (زيد تا بحال نرفته است).
3- ماضي بعيد که بر تحقق کاري در گذشته بطوري که اثر آن نيز زائل شده است دلالت ميکند؛ اين فعل از ترکيب فعل کان با فعل ماضي ساخته ميشود. ميگوييم: زيد کان ذهب (زيد رفته بود)، زيد و بکر کانا ذهبا (زيد و بکر رفته بودند) و ... .
گاهي قبل يا بعد از فعل کان حرف قد نيز آورده ميشود. مانند: زيد قد کان ذهب يا زيد کان قد ذهب و گاهي اسم را بين کان و فعل ماضي ميآورند و ميگويند: کان زيد ذهب کان زيد ذهب کان زيد و بکر ذهبا و... .
منفي اين فعل با درآوردن ماي نافيه بر سر کان ساخته ميشود. مانند: زيد ما کان ذهب (زيد نرفته بود) زيد و بکر ما کانا ذهبا (زيد و بکر نرفته بودند).
4- ماضي استمراري که بر وقوع مستمر کاري در گذشته دلالت ميکند اين فعل با درآوردن فعل کان بر سر فعل مضارع ساخته ميشود ميگوييم زيد کان يذهب زيد ميرفت زيد و بکر کانا يذهبان زيد و بکر ميرفتند و... .
گاهي بين کان و فعل مضارع يک يا چند کلمه فاصله ميشود. مانند: کان زيد يذهب و کان زيد و بکر يذهبان و «کانوا قليلا من الليل ما يهجعون»(17/الذاريات).
منفي ماضي استمراري با درآوردن ماي نافيه بر سر کان يا لاي نافيه بر سر فعل مضارع ساخته ميشود. ميگوييم: ما کان زيد يذهب (زيد نميرفت)، زيد و بکر ما کانا يذهبان (زيد و بکر نميرفتند)، «کانوا لا يتناهون عن منکر فعلوه»(79 مائده) و...
*******************
پرسش و تمرين
1 - جملات زير را به عربي ترجمه کنيد حسن خوابيده بود علي ميجنگيد شما درس نخواندهايد بچهها بازي ميکردند مادرم مرا دوست ميداشت پدرم به جبهه رفته بود شاگردان درس نخواندهاند هر روز به مدرسه ميرفتم.
2 -جملات زير را به فارسي برگردانيد .ا لم نشرح لک صدرککانت تعمل الخبائثکانوا انفسهم يظلمونلم يکن شيئا مذکورا عصي ابليس ربه و لما يندم قد سمع اللهکنا نخوض و نلعبقد شفي العليلکنا نکذب بيوم الدين.
3 -جملات مثبت تمرين شماره 1 را منفي و جملات منفي را مثبت کنيد.
4 -چگونگي ساختن انواع ماضي در عربي را بيان کنيد
|