صيغههاي فعل
فاعل يا نائب فاعل يا غائب است يا مخاطب و يا متکلم به همين مناسبت فعل را در اين سه حالت به ترتيب غائب، مخاطب و متکلم مينامند .
دو فعل غائب و مخاطب با مذکر يا مؤنث بودن فاعل يا نائب فاعل و نيز با مفرد يا مثني و يا جمع بودن آن تغيير ميکند و در هر مورد صورت خاصي دارد و فعل متکلم فقط با مفرد يا غير مفرد بودن فاعل يا نائب فاعل تغيير ميکند و داراي دو صورت است. هر کدام از صور فوق را صيغه ميگويند و آن را به نام فاعل يا نائب فاعل ميخوانند. مثلا ميگويند: صيغه مفرد مذکر غائب، صيغه مثناي مذکر غائب صيغه جمع مذکر غائب و همينطور...
از آنچه گذشت روشن شد که فعل غائب داراي شش صيغه است و فعل مخاطب نيز داراي شش صيغه و فعل متکلم داراي دو صيغه و در نتيجه هر فعل داراي 14 صيغه ميباشد.
غائب مذکر:
1 مفرد 2 مثني 3 جمع
4 مفرد 5 مثني 6 جمع مؤنث
مخاطب مذکر:
7 مفرد 8 مثني 9 جمع
10 مفرد 11 مثني 12 جمع مؤنث
متکلم:
13 مفرد وحده 14 غير مفرد مع الغير
مباحث بخش اول
مطالب اين بخش در ضمن چهار عنوان بحث ميشود که عبارتند از:
1 - ثلاثي مجرد 2 ثلاثي مزيد 3 رباعي 4 فعل صناعي .
توضيح:
فعل مجرد به فعلي ميگويند که در صيغه اول ماضي آن حرف زائد نباشدو فعل مزيد فيه به فعلي گفته ميشود که صيغه اول ماضي آن داراي حرف زائد باشد.
*******************
پرسش و تمرين
1- فاعل، نائب فاعل، معلوم و مجهول را در جملات زير معين کنيد: «قرا زيد الکتاب، قرء الکتاب، کتبت الدرس، کتب الدرس، اکلت فاطمه الخبز، اکل الخبز، شربت الماء، شرب الماء، عرف زيد، سال التلميذ، نصر علي، قتل الحسين ع».
2 - فعل غائب مخاطب متکلم را تعريف کرده براي هر کدام بفارسي مثال بزنيد.
3 - چرا هر کدام از دو قسم غائب و مخاطب شش صيغه و متکلم دو صيغه دارد؟ آيا در فارسي هم همينطور است؟ توضيح دهيد.
4 - شماره صيغههاي زير چيست؟ «متکلم وحده، متکلم مع الغير، مفرد مؤنث مخاطب، مفرد مؤنث غائب، جمع مؤنث غائب، جمع مؤنث مخاطب، جمع مذکر مخاطب، تثنيه مذکر غائب، تثنيه مؤنث مخاطب».
5 - نام صيغههاي زير را ذکر کنيد: «6، 14، 13، 7، 4، 1» ؛هر کدام از اقسام فعل معلوم و مجهول از چه گرفته ميشوند؟
|