و مشتق اسمي است كه ماده اش بر معنائي و هيئتش بر معنايي دلالت كند و مصدر نيز اين گونه است ، چنانچه بيان خواهد شد و مشهور آن است كه مصدر ثلاثي مجرد اصل مشتقات است نه از مشتقات و نزد ما اصل مشتقات ماده مجرد از هيئت است (مثلاً :ض ر ب ) وماده با هر هيئتي باشد از مشتقات است ، زيرا اصل آن است كه در همه مشتقات موجود باشد و ماده با هيئت ممكن نيست در هيئت ديگري واقع گردد و مشتقات هشت قسم است : مصدر ، اسم فاعل ، اسم مفعول ، صفة مشبهه ، صيغه مبالغه ، اسم تفصيل ، اسم زمان و مكان ، اسم آلت و غير اينها هر چه هست جامد است و مشتقات را در هشت فصل توضيح مي دهيم .