و بطور كلي تكرار و از يك حنس بودن دو حرف در يك كلمه چند صورت دارد :
1-اين دو صورت كه گفته شد و غير آن را در اصطلاح مضاعف نمي گويند ، گر چه معني لغوي مضاعفه و تضعيف در آن نيز صادق است .
2-كلمه ثلاثي كه فاء الفعل و عين الفع آن از يك جنس باشند مانند : ددن : بازي و ددان : شمشيرِ كُند .
3-كلمه ثلاثي كه فاء الفعل و لام الفعل آن از يك جنس باشد مانند درد يدرد درداً : ريختن دندان ، ادرد : مرد دندان ريخته ، درداء : زن دندان ريخته و اين دو گونه در كلام عرب بسيار اندك و بحثي از آن در كتاب صرف نيست ، زيرا عوارض غير سالم را ندارد و از قسم سالم محسوب است .
4-تكرار حرف در كلمه به حرف زياده باشد مانند : علّم و تصرّف كه عين الفعل تكرار شده و احمرّ و احمارّ و اقشعرّ كه لام الفعل تكرار شده و اين تكرار ، مجرد را مزيد فيه گردانيده و اينها و امثال اينها گر چه از قسم سالم محسوب مي شوند ، ولي در سه باب اخير مانند مضاعف حكم ادغام جاري است ، چنانچه بيانش خواهد آمد .
5-فعل واسم رباعي يا اسم خماسي كه دو حرف اصلي يا غير اصلي در آنها از يك جنس وپهلوي هم باشد ، در كلام عرب بسيار است ولي همه آنها از قسم سالم محسوب مي باشند و در اينها تكرار حرف تكرار غير الحاقي است .
6-تكرار الحاقي و آن چنان است كه فعل يا اسم ثلاثي را يك حرف از جنس لام الفعل در آخرش زياد مي كنند تا بر وزن رباعي شود ، چنانچه در تقسيم سوم در قسم پانزدهم فعل ملحق بيان شد و در اين قسم هم احكام مضاعف از ادغام و غير ادغام نيست و مانند رباعي سالم صرف مي شود و كلمه اي كه هر سه حرفش از يك جنس باشد مانند : ددد : نام محلي و ننّ : موي سست ، نادر است .
اكنون مثال هاي مضاعف را از هز بابي مي آوريم و احكام و عوارض آنها را در ضمن بيان مي نماييم و مضاعف در ثلاثي مجرد فقط از سه باب آمده است .