-همزه و آن در چند مورد در درج كلام ساقط مي شود و جائز نيست خوانده شود :در ده اسم كه آنها از اين قرار است :
ابن : پسر ، ابنه : دختر ، اسم : نام ، اثنان : دو مذكر ، اثنتان : دو مؤنث ، امرء : مرد ، امرءه : زن ، ابنم : پسر ، اِست سرين ايمن : سوگند وجائز است نونش حذف شود و ايم گفته شود .
و اثبات همزه اثنين در اين شعر ضرورت است براي حفظ وزن شعر :
كل سرّ جاوز الاثنين شاع كل علم ليس في القرطاس ضاع
و همزه هاي زائدي كه در اول مصدر و فعل ماضي و فعل امر حاضر ثلاثي مزيد و رباعي مزيد واقع مي شوند جز همزه باب افعال و همزه هاي زائدي كه در اول صيغه هاي امر حاضر ثلاثي مجرد واقع مي شوند .
و همزه اي كه با لام بر سر اسم مي آورند ودر اصطلاح آنرا الف لام مي گويند .
اين همزه ها را وصل مي نامند زيرا در درج كلام ساقط مي شوند و از جهت قرائت ، حرف پيش از آنها به حرف پس از آنها وصل مي گردد و غير از اينها را همزه قطع گويند .
و در بحث التقاء ساكنين دانستي كه همزه وصل مفتوح اگر پس از همزه مفرد مفتوحي واقع شود ساقط نمي شود ، بلكه قلب به الف مي گردد و اين استثنايي است از قاعده درج .
و نيز اگر پس از همزه مفرد مفتوح همزه وصل مفتوح نباشد از قرائت و كتابت هر دو حذف مي شود و اين استثنايي است از قاعده كتابت همزه وصل ، پس بطور كلي حكم همزه وصل در ابتدا و درج چهار صورت است .
الف لام شمسي و الف لام قمري
لامِ الف لام اگر در حرف بعدش ادغام شود آن را الف لام شمسي گويند مانند الشمس كه لام در شين ادغام شده و اگر ادغام نشود الف لام قمري گويند مانند القمر كه لام در قاف ادغام نشده و بمناسبت همين مثال آنها را شمسي و آنها را قمري گويند .
و حروفي كه لامِ الف لام در آنها ادغام نمي شود چهارده حرف است : ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م و ه ي » و حروفي كه در آنها ادغام مي شود نيز چهارده حرف است : «ت ب د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن » و گفته شد كه الف هيچ گاه در اول كلمه واقع نمي شود .
2-هاء در هووهي ، اگر در ابتدا واقع شود متحرك است و اگر در درج پس از واو يا فاء يا لام يا همزه مفرده واقع شود جائز است ساكن قرائت شود مانند : وَهْوَ، وَهْيَ ، فَهْوَ ، فَهْيَ ، لَهْوَ ، لَهْيَ ، اَهْوَ ، اَهْيَ .
3-لام امر ، كه بر سر شش صيغه غائب و دو صيغه متكلم است ، در ابتدا مكسور و در درج كلام ساكن قرائت مي شود مانند :
وَلْتنظر نفس ما قدّمتْ لغدٍ : و هر كس بنگرد كه براي فردا چه پيش فرستاده است ( حشر-59-18 ).