يعني دو حرف ساكن در يك كلمه يا دو كلمه از جهت قرائت پهلوي هم واقع شوند و آن جائز نيست مگر در چند مورد كه مذكور خواهيم داشت .
پس اگر ساكن اول از حروف مد باشد حذف مي شود در قرائت نه در كتابت اگر در دو كلمه باشند و حذف مي شود در قرائت و كتابت اگر در يك كلمه باشند و حروف مد عبارت است از الف ماقبل مفتوح و واو ماقبل مضموم و ياء ماقبل مكسور .
و اگر ساكن اول از حروف مد نباشد متحركش مي نمايند ، چه در يك كلمه باشند يا در دو كلمه و در بعضي موارد ساكن دوم را متحرك مي كنند و در هر صورت قاعده آن است كه به كسره متحرك شود ، ولي در بعضي موارد به مناسبتي به فتحه يا ضمه متحرك مي شود .
اكنون به مثال هاي اين اقسام توجه شود .
اقاموا الصلاة : واو كه ساكن اول و حرف مد است در قرائت حذف مي شود و ساكن دوم لام است كه در صاد ادغام شده و مانند آن است : آتوا الزكاة .
ربّنا اغفر لنا : الف ربنا كه ساكن اول حذف مي شود و ساكن دوم غين است .
في القرآن : ياء ساكن اول است حذف مي شود و لام ساكن دوم است .
علي الخاشعين : ساكن اول الف علي ، ساكن دوم لام است ، در اين چهار مثال دو حرف ساكن در دو كلمه است و گفتيم : از جهت قرائت پهلوي هم واقع شوند ، زيرا همزه وصل در اين مثال ها از جهت كتابت ميان دو ساكن فاصله است ، ولي از جهت قرائت دو ساكن پهلوي هم هستند ، چون همزه وصل در درج كلام قرائت نمي شود . و البته هميشه دو ساكن در دو كلمه يكي آخر كلمه اول و ديگري اول كلمه دوم است و ميانشان همزه وصلي در اول كلمه دوم فاصله مي باشد ،زيرا ابتدا به ساكن دشوار است و همزه وصل حرف مستقلي نيست ، بلكه در اول هر كلمه اي كه حرف اولش ساكن است مي آورزند تا ابتدا به ساكن نشود .
قُل بِع خَف : هر يك صيغه امر حاضر است ، در اصل : قول بيع خاف بوده است ، عين الفعل و لام الفعل هر دو ساكن هستند ، عين الفعل كه حرف مد است در قرائت و كتابت هر دو حذف گرديده و تفصيل اين سه مثال و مانند آنها در فصل حروف عله خواهد آمد .
آتوا الزكاة : واو كه ساكن اول است به ضمه متحرك شده ، زيرا حرف مد نيست ، چون ماقبلش مفتوح است و ساكن دوم لام است كه در زاء ادغام شده ، برخلاف آتوا الزكاة كه واوش حرف مد است و آتَوْا صيغه ماضي و آتوا صيغه امر است ، چنانچه در فصل معتل بيان خواهد شد و تحريك به ضمه بمناسبت واو است .
عليهم السلام : ساكن اول ميم است كه به ضمه متحرك شده و تحريك به ضمه به مناسبت آن است كه ميم مانند واو مخرجش لب است .
من المؤمنين : ساكن اول نون است كه به فتحه متحرك شده ، براي آنكه دو كسره در پي هم واقع نشوند .
قالت اخرجْ : ساكن اول تاء تأنيث است و ساكن دوم خاء .
عن الصلاة : ساكن اول نون است و ساكن دوم لام مدغم .
ان الحكم الا الله : ساكن اول نون است ، در اين مثال ها و بسياري مانند اينها ساكن اول به كسره تحريك شده .