2-اوّل وزنش افعل است ، مؤنثش اولي كه در اصل وُولي بوده ، جمع اول : اولون و اوائل كه اصلش اواول است و جمع اولي : اُوَلكه وُوَل بوده و بعضي گفته اند : اصل اول : اوأل بوده و ديگري گفته : اصلش وَوأل يا ووّل بر وزن فوعل است ، ولي فوق اول و دوم صحيح به نظر مي رسد و بناء بر آن صيغه اش اسم تفضيل است و فعلي از آن نيامده ، ولي در استعمالات معني تفضيل از آن اراده نمي شود ، بلكه به معني مقدم استعمال مي شود و آن دو گونه است : اول حقيقي و آن چنان است كه بر ديگران مقدم است و چيزي بر آن مقدم نيست و در فارسي نخست ونخستين گويند و اول اضافي و آن چنان است كه بر چيزي مقدم است و لكن مي شود چيز ديگرري بر آن مقدم باشد و در فارسي پيش و پيشين گفته مي شود و گفته اند : هذا اول منك به معني تفضيل نادراً استعمال شده يعني : هذا اقدم منك و مقابل اول از جهت صيغه آخر است ومؤنثش اُخري است و لكن در عرف به معني غير يعني : ديگر استعمال مي شود و در مقابل اول كلمه آخِر كه صيغه اسم فاعل و مؤنثش آخرة است مي آورند يعني : مؤخر وآن نيز حقيقي است كه در فارسي پايان گويند واضافي كه پس و پسين گفته مي شود واضافي در هر دو از حقيقي اعم است .