21-فَعالِل و آن جمع است براي رباعي مجرد مانند : درهم ، برثن ، جعفر ، مي گويي : دراهم ، براثن ، جعافر .
و براي رباعي مزيد پس از حذف حرف آخر مانند سفرجل ، حبرقص مي گويي : سفارج ، حبارق .
و براي خماسي مزيد پس از حذف زياده و حرف آخر مانند ك عندليب ، زنجبيل ، مي گويي : عنادل ، زناجب .
و براي ثلاثي مزيدي كه ملحق به رباعي است مانند : قعدد ، فسحم ، سنبل ، قمّس ، شدقم مي گويي : قعادد ، فساحم ، سنابل ، قمامس ، شداقم .
22-فعاليل جمع است براي رباعي مزيد پنج حرفي و ثلاثي مزيد پنج حرفي كه حرف چهارمش مدّة باشد مانند : فردوس ، حلقوم ، حلقان ، قنديل ، دينار ، قرطاس ، عصفور ، برذون ، كه رباعي مزيد است و سكّين ، سفّود ، فرّوح ، سرحان ، شملال ، ياقوت ، يافوخ ، كه ثلاثي مزيد است مي گويي : فراديس ، حلاقيم ، حلاقين ، قناديل ، دنانير ، قراطيس ، عصافير ، براذين ، سكاكين ، سفافيد ، فراريخ ، سراحين ، شماليل ، يواقيت ؛ يوافيخ .
23-افاعل و آن جمع است براي هر اسمي و وصفي كه بر وزن افعل باشد جز صفة مشبهه چون احمر و اسود كه بر وزن فُعْل مجموع مي شود ، چنانچه گذشت مانند : افضل ، اكبر ، اوّل ، آدم ، اسود:مار ، اجدل :بند انگشت ، ابطح : رودخانه شن زار ، افكل : گروه در اينها گويي : افاضل ، اكابر ، اوائل ، اوادم ؛ اساود ، اجادل ، اداهم ، اعامش ، اصابع ، انامل ، اباطح ، افاكل .
24-افاعيل جمع است براي هر اسم و وصفي كه چنان باشد و در مرتبه چهارمش حرف مد واقع گردد مانند : اكذوبة : دروغ ، ارجوزة : نوعي از شعر ، احدوثة : حديث ، اسلوب : راه و روش ، اضبارة : دسته بسته كتاب و كاغذ ، ابريق : آفتابه ، ابريج : مشكي يا ظرفي كه در آن دوغ زنند تا كره اش را گيرند در اينها گويي : اكاذيب ، اراجيز ، احاديث ، اساليب ، اضابير ، اباريق ، اباريج.
25-مفاعل جمع اسم چهار حرفي كه اولش ميم زائد است مانند : مجلس ، مسجد ، مكرمه ، مفتح ، مقبره‌ ، منزل ، مرتع ، معيشه ، مصيف ، مي گويي : مجالس ، مساجد ، مكارم ، مفاتح ، مقابر ، منازل ، مراتع ، معايش ، مصايف.
و اگر از اين اسماء معتل العين باشد و قلب به الف شده باشد به اصلش بر مي گردد مانند : مفازة : بيابان ، مغازة : غار ، منارة ، مي گويي : مفاوز ، مغاور ، مناور .
26-مفاعيل جمع است براي همان گونه اسم به اضافه آنكه در مرتبه چهارمش حرف مد باشد مانند : مفتاح ، ميزان ، مصباح ، ميثاق ، مطمورة : زير زمين ، مسكين ، مي گويي : مفاتيح ، موازين ، مصابيح ، مواثيق ، مطامير ، مساكين .
27-تفاعل جمع است براي اسم چهار حرفي كه اولش تاء زائد باشد مانند : تجربة تنبل ، ترقوة : چنير گردن ، تذكرة مي گويي : تجارب ، تنابل ، تراقي ، تذاكر .
28-تفاعيل جمع است براي همان گونه اسم به اضافه حرف مد در مرتبه چهارمش مانند : تكليف ، تقسيم ، تنبال ، و تنبول و تنبالة ، كوتاه و كوتاهي ، تفراج ، تسبيح مي گويي : تكاليف ، تقاسيم ، تنابيل ، تفاريج ، تسابيح.
29-يَفاعل جمع است براي اسم چهار حرفي كه اولش ياء زائد باشد مانند يعمل و يعملة : شتر نر و ماده كار كن نجيب ، يحمد : نام نردي ، ينبع : نام قلعه اي است در راه حاجيان مصر ، مي گويي : يعامل ، يحامد ، ينابع .
30-يفاعيل براي همان گونه اسم به اضافه حرف مد مانند : ينبوع : چشمه ، يعفور : آهو و بچه گوزن ، يحموم : دود سياه ، يعسوب : رئيس بزرگ ، يعقوب : كبك نر ، يحمور : گورخر ، يقطين : بوته كدو ، و مانند آن مي گويي : ينابيع ، يعافير ، يحاميم ، يعاسيب ، يعاقيب ، يحامير ، يقاطين و