اسم اگر در آخرش تاء تأنيث باشد به حال خود ابقاء مي شود و در ماقبل تاء آنچه گفته شد اعمال مي گردد و در هر اسمي حرف پيش از تاء بايد مفتوح باشد در تصغير طلحه تمرة دحرجة قلنسوة بُرمة برّة مي گويي : طليحة تميرة دحيرجة قلينسة يا قليسية بيرمة بريرة .
و اگر اسم سه حرفي مونث باشد و علامت نأنيث در آن نباشد ، در حال تصغير تاء تإنيث به آن ملحق مي نمايي ، مثلاً در تصغير هند شمس ارض عين بئر ، مي گويي : هنيدة شميسة اريضة عيينة بئيرة .
و اگر اسمي که در اصل مذکر است براي مونثي نام گذارند مانند بدر که نام دختري نهند ، يا اسمي که در اصل مونث است براي مذکري نام گذارند مانند شمس که نام پسري نهند ، بايد مراعات مسمّي شود و در تصغيرش بديرة و شميس گويند و ابن الانباري گفته : مراعات اصل بايد بشود و يونس گفته : هر دو وجه جائز است و اگر اسمي پس از تصغير نام گذاري شد ديگر تصغير و تغييري درش نمي شود مانند کميل که اسم مذکري يا مونثي گذارند و هريرة که اسم مذکري يا مونثي گذارند ، از کلام صرفيين است که المصغر لا يصغر .
و عرب : تازيان ، عرس : عروس ، ذود : عده اي از شتران ماده از سه تا ده ، حرب : جنگ ، قوس : کمان ، نعل : کفش ، درع : زره ، از آن قاعده استثناء شده و تصغيرش بي تاء آمده ، در صورتي که مونث هستند ، پس مي گويي : عريب عريس ذويد ...
و اگر اسم رباعي مونث باشد بي علامت تأنيث ، تاء تأنيث در مصغرش ملحق نمي شود ، زيرا حروف کلمه بسيار مي شود و تلفظش ثقيل مي گردد مانند : زينب عقرب ، در تصغيرش مي گويي : زيينب عقيرب و قديمة و وريّئة اميمة ، در تصغير قدّام : پيش ، وراء : پس ، امام : جلو ، نادر و بر خلاف قاعده است و اين سه لفظ مونث است و تصغير مونث الفي در بيان مقصور و ممدود گفته مي شود .