اخلاق درقرآن کریم جلد سوم
مشخصات كتاب
مقدّمه
اخلاق اجتماعى
مقدمه
اخلاق و زندگى اجتماعى
ارزش زندگىِ اجتماعى
قرآن و جامعه گريزى
قرآن و جامعه گرايى
خلاصه و جمع بندى
ملاكهاى كلى در اخلاق اجتماعى
الف) اصل عدل
پاسخ يك اشكال
ب) اصل احسان
ج) اصل تقدم مصالح معنوى برمنافع مادى
د) اصل رعايت اولويت
خلاصه و جمع بندى
خانــــواده
نياز انسان به زندگى اجتماعى
گستردگى و تنوع نيازهاى انسان
بهترين محيط تأمين نيازهاى انسان
رابطه فرزندان با پدر و مادر
قرآن و اولويت مادر
توصيه هاى ويژه، درباره پدر و مادر
مصاديقى از احسان به پدر و مادر
روابط متقابل همسران
مرز حقوق و اخلاق اسلامى
آميختگىِ احكام حقوقى و اخلاقى در قرآن
احكام حقوقى و اخلاقىِ ازدواج، در قرآن
تعدد زوجات
تعارض ظاهرىِ دو آيه
اهداف تشكيل خانواده
مبانىِ حقوقى و اخلاقىِ خانواده در قرآن
1. اصل تأمين نيازهاى جنسى
2. اصل تأمين نيازهاى عاطفى
4. اصل سرپرستى مرد در خانواده
5. اصل صلح و سازش
6. اصل حَكَميت
3. اصل مشاوره
تحكيم تدريجىِ خانواده
طلاق يا گسستن خانواده
طلاق در قرآن
اخلاق زن در خانواده
جـــامعــه
همبستگىِ اجتماعى
تأثير عوامل طبيعى بر جامعه
عوامل عاطفى و همبستگى اجتماعى
عامل عقلانى و همبستگىِ اجتماعى
انواع روابط اجتماعى
محورهاى معنوى و همبستگى هاى اجتماعى
عواطف اجتماعى در قرآن
كنترل عواطف اجتماعى در قرآن
مفهوم ولايت
مصاديق ممنوع ولايت
الگوى زيباى ولايت
ولايت مجاز
عدالت و ظلم
ارزش و اصالت عدالت
ديدگاه ها و انديشه اصالت اخلاق
محدوده احكام ارزشىِ عقل
حسن عدالت از احكام تحليلى است
ديدگاه قرآن درباره عدالت
عدالت اجتماعى در قرآن
واژه قسط
وابستگىِ عدالت حق
ديدگاه هاى مهم درباره حق
الف) نظريه حقوق طبيعى
ب) نظريه قرارداد اجتماعى
ج) نظريه حقوق الهى
بررسى و تحقيق
نتيجه
اصلاح و افساد
مفهوم اصلاح و افساد و مشتقات آن
كاربرد اين دو واژه در قرآن كريم
دسته بندىِ آيات اصلاح
واژه افساد در قرآن
صلاح و فساد اجتماعى
علايم و شرايط جامعه صالح
اصلاح، عدل و احسان
وفاى به عهد و اداى امانت
مقدمه
حكم عقل درباره وفاى به عهد و امانت دارى
تحقيق بحث
مستقلات عقليه در احكام عملى
ديدگاه مورد قبول
گرايش به كمال
عهد يك طرفه
عهد دوطرفى (قرارداد)
ابعاد فقهى و حقوقىِ عهد
بُعد اخلاقى معاهدات
نقض عهد در قرآن
تعهدات انسانى يا قراردادهاى اجتماعى
ارزش اخلاقى و اجتماعى امانت
حقوق و مصالح اعضاى جامعه
مقدمه
حق حيات و حفظ نفوس
انگيزه قتل از نظر قرآن
انگيزه قتل از نظر قرآن
الف) حسد
ب) خوگرفتن به عقايد و ارزش هاى خرافى
ج) طمع در اموال ديگران
د) تحريك عواطف منفى
هـ) ترس از گرسنگى
و) غيرت و حميّت بى ج
منشأ پيدايش سنت دختركشى در عرب
ارزش احياى نفوس
عوامل بازدارنده از قتل نفس
حق حيات و حفظ نسل
حفظ آبرو و صيانت از شخصيت
بدگمانى، تجسس و غيبت
تهمت و افتر
استهزا و تمسخر
ديدگاه قرآن درباره استهز
قرآن و نكوهش تمسخر انبي
برنامه تربيتىِ اسلام
ترش رويى و بى اعتنايى
كنترل حقوقى و اخلاقىِ هتك حيثيت
كنترل حقوقى و اخلاقىِ هتك حيثيت
الف) حسد
ب) خودخواهى
مبارزه با عوامل تجاوز به حيثيت
عوامل و شرايط پيدايش حسد
ديدگاه قرآن
تأثيرهاى اجتماعىِ حسد
درمان اساسى
آداب معاشرت
مقدمه
الف) سلام كردن و انس گرفتن
قرآن و سلام
اهميت سلام
ب) جواب سلام
تكميل بحث
ج) اجازه خواستن
د) غذاخوردن در خانه ديگران
هـ) جا دادن به تازه وارد در مجلس
و) شنيدن و تحمل سخن ديگران
ز) نجوا يا سخن درِ گوشى
ديدگاه قرآن درباره نجو
نتيجه
نتيجه
نخست آن كه
دوم آن كه
سوم آن كه
چهارم آن كه
پنجم آن كه
ششم آن كه
هفتم آن كه
رعايت آداب ويژه پيامبر
رعايت آداب ويژه پيامبر
الف) پيشى نگرفتن
ب) شيوه سخن گفتن با پيغمبر
ج) مزاحم نشدن
ارزشها و اخلاق اسلامى در مورد اموال
مقدمه
يك دسته
دسته دوم
الف) روابط عادلانه و غيرعادلانه
تجاوز به اموال ديگران
حرمت تجاوز به اموال ديگران حكمى بديهى است
حكم تجاوز مالى در قرآن
سرقت هاى پنهان
1. خوردن مال يتيم
2. كم فروشى
3. تدليس و كلاهبردارى
4. معاملات غير عقلايى
5. رشوه
6. رب
ب) زير مجموعه احسان
مصاديق احسان در قرآن
مصاديق احسان در قرآن
1. زكات
2. صدقه
3. قرض دادن به خدا
4. اطعام فقير
5. زكات با تعبيرهايى ديگر
شيوه هاى ترغيب به انفاق
شيوه هاى ترغيب به انفاق
الف)
ب)
ج)
د)
هـ)
و)
جلوگيرى از خير
نكوهش ثروت اندوزى
ز) شيوه داستانى
شرايط انفاق
به چه كسانى بايد انفاق كرد؟
ارزشهاى اخلاقى در گفت و شنود
مقدمه
الف) اخلاق اسلامى در سخن گفتن
الف) اخلاق اسلامى در سخن گفتن
قرآن و سخن گفتن
قرآن و سخن گفتن
1. صراحت
2. ملايمت
3. فروتنى و ادب
4. صداقت و راستگويى
5. ارزش منفىِ دروغ گويى ومراتب آن
مفهوم صداقت در قرآن
افترا به خداوند
نفاق
كتمان حق
امر به معروف و نهى از منكر
مراتب امر به معروف
حد و مرز امر به معروف
نهى از منكر و قيام عليه فساد
امر به معروف و اقتدار و آمريّت
آيا دروغ، هميشه مذموم است؟
آيا دروغ، هميشه مذموم است؟
1.تقيه
پاسخ يك پرسش
2. اصلاح ذات البين
سخنان بيهوده يا سرگرم كننده
ب) اخلاق اسلامى در سخن شنيدن
انواع سخن شنيدن
انواع سخن شنيدن
1. شنيدن سخن حق
2.شنيدن سخن باطل
3. اعتماد به گوينده در پذيرش سخن او
4. شنيدن براى پيروىِ احسن
رابطه حق و اهل حق
ميانه روى در اعتماد
اعتماد به اكثريت
گوش دادن به لهو و لغو
مباحثه يا گفت و شنود چند طرفه
مباحثه يا گفت و شنود چند طرفه
1. رفع ابهام از حق
2. ارشاد طرف مقابل
3. جدال و تعصب بيج
اخلاق اسلامى در برابر رفتار غير اخلاقى
مقدمه
ما و رفتار غير اخلاقىِ پنهان
ما و تجاوز به حقوق ديگران
وظيفه ما در برابر متجاوزان به جامعه
دقت و مراقبت در امر به معروف
دفاع از حق خويش
نقش حكومت
اغماض يا احقاق حق؟
ارزش عفو و اغماض
ارزش هاى اخلاقى در دادخواهى
مقدمه
رفتار حكّام و ارزش هاى اخلاقى
قرآن و قضاوت
عوامل انحراف و لغزش در قضاوت
ارزش در رفتار طرفين دعو
ارزش در شهادت شاهدان
شهادت و حق الناس
اخلاق بين المللى
مقدمه
دسته بندىِ كفار
عدالت در ارتباط با غير محارب
احسان به غير محارب
تعادل در روابط با غير حربى
رابطه مسلمانان با محاربان
حق دفاع از خويش
جهاد ابتدايى و نظام ارزشىِ معاصر
نقد و بررسى
دخالت در زندگىِ ديگران
اهداف و ويژگى هاى جهاد ابتدايى
شرايط ورود به جنگ
آداب و ارزش ها در حال جنگ