۞ امام علی (ع) می فرماید:
شکر نعمتی بی‌پایان: عجز بشر در ادای حق شکر و راز قدردانی از ذات الهی ناتوانی متنعمان از ادای حق شکر توفیق حمد و شکر ذات اقدس الهی، از بزرگ‌ترین نعمت‌های خداوندی است که امام سجّاد (علیه‌السلام) آن را «فوز و فلاح» (رستگاری و موفقیت) می‌خوانند: «ای کسی که یادش شرافتِ یادکنندگان است و شکرگزاریش، […]
شکر نعمتی بی‌پایان: عجز بشر در ادای حق شکر و راز قدردانی از ذات الهی
توفیق حمد و شکر ذات اقدس الهی، از بزرگ‌ترین نعمت‌های خداوندی است که امام سجّاد (علیه‌السلام) آن را «فوز و فلاح» (رستگاری و موفقیت) می‌خوانند: «ای کسی که یادش شرافتِ یادکنندگان است و شکرگزاریش، رستگاریِ شاکران.» [1] با این حال، متنعمان (برخورداران از نعمت‌ها) از ادای حق شکر و سپاس این نعمت عاجزند؛ چرا که هر حمد، حمد دیگری را می‌طلبد و هر شکر، نیاز به شکر دیگری را به دنبال دارد: «… چگونه می‌توانم شکر را به‌دست آورم، در حالی که شکر من نسبت به تو، خود نیازمند شکر دیگری است؟ هر بار که می‌گویم الحمدلله، باز هم باید بگویم الحمدلله.» [2] بنابراین، شکر شاکر، خود بهره‌مندی از نعمت است، نه ادای حق آن.
قرآن کریم در تبیین حکمت لقمان حکیم می‌فرماید: شکر خداوند، نعمتی است که به خود شاکر بازمی‌گردد؛ همان‌گونه که زیان کفر کافران نیز تنها دامان خودشان را می‌گیرد: ﴿و به راستی به لقمان حکمت دادیم که شکر خدا را به جای آور، و هر کس شکر کند، تنها برای خود شکر کرده است، و هر کس کفران کند، بداند که خدا بی‌نیاز و ستوده‌است.﴾ [3]
جمله‌ی ﴿فإن الله غنيٌّ حميد﴾ در پایان آیه، به‌عنوان تبیین هر دو ادعا مطرح شده است: نه شکر شاکران برای خدا سودی دارد و نه کفر کافران برای او زیانی. زیرا خداوند از هر چیزی بی‌نیاز و ذاتاً ستوده‌است. ذاتِ محمود او نه نیازمند شکر حامدان است و نه کفر کافران به او آسیبی می‌رساند. این نکته‌ی مهم را باید به‌خاطر داشت که خداوند، هستی محض و غنیِ مطلق است و از هر چیزی، حتی از خودش، بی‌نیاز است. اگر او نیازمند خود باشد و با تلاش خود، نیازش را برطرف کند، دیگر غنی بالذات نخواهد بود. از این رو، حضرت سیّدالشهداء (علیه‌السلام) در دعای عرفه به درگاه خداوند عرض می‌کند: «الهی… تو به ذات خود بی‌نیازی، تا جایی که حتی سودی از خودت به خودت نمی‌رسد؛ پس چگونه از من نیازمند نخواهی بود؟» [4]
عجز متنعمان از ادای شکر نعمت، با برهان‌های دیگری نیز قابل اثبات است که در بحث‌های مربوط به اختصاص حامدیت به خداوند و مباحث روایی خواهد آمد.
شکر نعمتی بی‌پایان: عجز بشر در ادای حق شکر و راز قدردانی از ذات الهی
شکر و حمد از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی هستند که امام سجّاد (علیه‌السلام) آن را «فوز و فلاح» می‌خواند. این دو واژه به معنی رستگاری و موفقیت در نزد خداوند است.
شکر، قدردانی از نعمت‌های الهی است. هر حمد و شکر نیاز به شکر دیگری دارد، زیرا هر شکر، نعمتی است که نیاز به شکر دارد.
حمد، تمجید و ستایش خداوند است. حتی هر بار که می‌گوییم الحمدلله، باید باز هم بگوییم الحمدلله.
بشر از ادای حق شکر عاجز است. شکر شاکر، خود بهره‌مندی از نعمت است، نه ادای حق آن.
خداوند از هر چیزی بی‌نیاز است. ذات محمود او نه نیازمند شکر حامدان است و نه کفر کافران به او آسیبی می‌رساند.
لقمان حکیم از شخصیت‌های بزرگ و حکیم قرآن کریم است که حکمت او مثال‌زدنی است.
قرآن کریم در تبیین حکمت لقمان می‌فرماید: شکر خداوند، نعمتی است که به خود شاکر بازمی‌گردد؛ همان‌گونه که زیان کفر کافران نیز تنها دامان خودشان را می‌گیرد.
این آیه به‌عنوان تبیین هر دو ادعا مطرح شده است: نه شکر شاکران برای خدا سودی دارد و نه کفر کافران برای او زیانی.
این آیه نشان می‌دهد که خداوند از هر چیزی بی‌نیاز و ذاتاً ستوده‌است. ذاتِ محمود او نه نیازمند شکر حامدان است و نه کفر کافران به او آسیبی می‌رساند.
دعای عرفه یکی از دعاهای معروف و معنوی است که حضرت سیّدالشهداء (علیه‌السلام) در آن به درگاه خداوند عرض می‌کند.
این دعا به بی‌نیازی خداوند اشاره دارد: «الهی… تو به ذات خود بی‌نیازی، تا جایی که حتی سودی از خودت به خودت نمی‌رسد؛ پس چگونه از من نیازمند نخواهی بود؟»
هر حمد و شکر نیاز به شکر دیگری دارد. بنابراین، شکر شاکر، خود بهره‌مندی از نعمت است، نه ادای حق آن.
خداوند از هر چیزی بی‌نیاز است. ذات محمود او نه نیازمند شکر حامدان است و نه کفر کافران به او آسیبی می‌رساند.
شکر نعمتی بی‌پایان است و هر حمد و شکر نیاز به شکر دیگری دارد.
شکرگزاری نعمتی است که به خود شاکر بازمی‌گردد. هر بار که می‌گوییم الحمدلله، باز هم باید بگوییم الحمدلله.
تحلیل علمی شکر نشان می‌دهد که این مفهوم از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی است.
شکرگزاری نعمتی است که به خود شاکر بازمی‌گردد. هر حمد، حمد دیگری را می‌طلبد و هر شکر، نیاز به شکر دیگری را به دنبال دارد.
1. چرا توفیق حمد و شکر ذات اقدس الهی از بزرگ‌ترین نعمت‌های خداوندی به شمار می‌آید؟
2. امام سجّاد (علیه‌السلام) چگونه رستگاری و موفقیت را با شکرگزاری مرتبط می‌داند؟
3. چرا متنعمان از ادای حق شکر عاجزند و هر حمد نیازمند حمد دیگری است؟
4. چگونه هر بار گفتن “الحمدلله” نیازمند شکر دیگری است؟
5. چه رابطه‌ای میان شکرگزاری و بازگشت نعمت به خود شاکر وجود دارد؟
6. چگونه شکرگزاری از نعمت‌های الهی به بازگشت زیان کفر به دامان کافران ارتباط دارد؟
7. جمله “فإن الله غنيٌّ حميد” چه نکاتی در تبیین بی‌نیازی خداوند و اثر شکر و کفر دارد؟
8. چرا خداوند از هر چیزی حتی از خودش بی‌نیاز است و این نکته چه اهمیتی دارد؟
9. چگونه حضرت سیّدالشهداء (علیه‌السلام) در دعای عرفه به بی‌نیازی خداوند اشاره می‌کند؟
10. چه براهین دیگری برای اثبات عجز متنعمان از ادای شکر نعمت وجود دارد؟
این متن به بررسی مفهوم شکر و حمد در اسلام و قرآن کریم می‌پردازد و نشان می‌دهد که شکرگزاری از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی است. ناتوانی بشر در ادای حق شکر و بی‌نیازی خداوند از هرگونه شکرگزاری مورد بحث قرار گرفته است. همچنین، حکمت لقمان در شکرگزاری و تحلیل آیه ﴿فإن الله غنيٌّ حميد﴾ به تبیین ارتباط شکر و نعمت پرداخته است. دعای عرفه حضرت سیّدالشهداء (علیه‌السلام) نیز به عنوان نمونه‌ای از بی‌نیازی خداوند و نقش شکرگزاری در ارتباط انسان با خداوند مورد بررسی قرار گرفته است.
شکر, حمد, نعمت, خداوند, قرآن, لقمان, دعا, عرفه, شاکر, کفران, بی‌نیازی, ذات محمود, امام سجاد, امام حسین, سیّدالشهداء, حکمت, فوز, فلاح, رستگاری, موفقیت
این متن به تحلیل مفهوم شکر و حمد در اسلام و قرآن کریم پرداخته و نشان می‌دهد که شکرگزاری از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی است. ناتوانی بشر در ادای حق شکر و بی‌نیازی خداوند از هرگونه شکرگزاری مورد تأکید قرار گرفته است. همچنین، حکمت لقمان و دعای عرفه حضرت سیّدالشهداء (علیه‌السلام) نقش مهمی در تبیین این مفهوم دارند.
تفسیر تسنيم – ج 1 صفحه 338
نکته های ناب
1. شکر نعمت، خود یک نعمت بزرگ است:
توفیق شکرگزاری از خداوند، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی شناخته می‌شود.
2. شکرگزاری، رستگاری و موفقیت است:
امام سجّاد (علیه‌السلام) شکرگزاری را «فوز و فلاح» (رستگاری و موفقیت) می‌دانند.
3. شکرگزاری، شرافت یادکنندگان است:
یاد خداوند و شکرگزاری از او، شرافت و بزرگی برای شاکران به همراه دارد.
4. عجز انسان از ادای کامل شکر:
انسان‌ها، حتی برخورداران از نعمت‌ها، از ادای حق شکر ناتوان‌اند، زیرا هر شکر، نیاز به شکر دیگری را ایجاد می‌کند.
5. شکر، نیازمند شکر دیگری است:
هر بار که انسان شکر می‌گوید، باز هم نیاز به شکرگزاری بیشتر احساس می‌کند، زیرا شکر هر نعمت، خود نعمتی جدید است.
6. شکرگزاری، بهره‌مندی از نعمت است:
شکر شاکر، بهره‌مندی از نعمت است، نه ادای کامل حق آن.
7. شکرگزاری، بازگشت نعمت به شاکر است:
شکر خداوند، نعمتی است که به خود شاکر بازمی‌گردد و سود آن به خود او می‌رسد.
8. شکرگزاری، سودش برای شاکر است:
هر کس شکر کند، تنها برای خود شکر کرده است و سود آن به خودش بازمی‌گردد.
9. کفران نعمت، زیانش برای کافر است:
کفران نعمت، تنها به کافر ضرر می‌رساند و به خداوند آسیبی نمی‌زند.
10. خداوند بی‌نیاز از شکر است:
شکر شاکران برای خداوند سودی ندارد، زیرا او غنی و بی‌نیاز مطلق است.
11. خداوند ذاتاً ستوده است:
ذات خداوند محمود است و نیازی به شکر بندگان ندارد.
12. شکرگزاری، نشانه‌ی حکمت است:
شکرگزاری از نشانه‌های حکمت است، چنان‌که به لقمان حکمت داده شد تا شکر خدا را به جای آورد.
13. شکرگزاری، ارتباط مستقیم با حکمت دارد:
شکرگزاری، بخشی از حکمت الهی است که به بندگان آموزش داده می‌شود.
14. شکرگزاری، نشانه‌ی معرفت است:
شکرگزاری نشان‌دهنده‌ی معرفت و شناخت بنده نسبت به نعمت‌های الهی است.
15. شکرگزاری، محدود به ادای کلامی نیست:
شکرگزاری تنها به گفتن «الحمدلله» محدود نمی‌شود، بلکه نیاز به شکر عملی و قلبی نیز دارد.
16. شکرگزاری، تسلسل نعمت‌ها را نشان می‌دهد:
هر شکر، نعمت جدیدی ایجاد می‌کند که نیاز به شکر دیگری دارد.
17. شکرگزاری، نشانه‌ی تواضع است:
شکرگزاری نشان‌دهنده‌ی تواضع بنده در برابر نعمت‌های بی‌کران الهی است.
18. شکرگزاری، ارتباط با غنای الهی دارد:
خداوند غنی مطلق است و شکر بندگان، هیچ‌گونه افزایشی در غنای او ایجاد نمی‌کند.
19. شکرگزاری، نشانه‌ی بی‌نیازی خداوند است:
خداوند حتی از شکر خود بندگان نیز بی‌نیاز است.
20. شکرگزاری، نشانه‌ی رضایت از قضای الهی است:
شکرگزاری بیان‌کننده‌ی رضایت بنده از نعمت‌ها و قضای الهی است.
[kaya_qrcode
title_align="alignnone" ecclevel="L" border="4" color="#33c920"
bgcolor="#FFFFFF" align="alignnone" download_align="alignnone"]فهرست
تمامی حقوق این سایت محفوظ است.
