سؤال ۱
بر اساس متن، هدف اصلی خداوند از «بلاء حسن» برای مؤمنان در جنگ چیست؟

الف) آزمودن صبر آنان در برابر سختی‌ها
ب) اعطای اجر و فضل مضاعف پس از نصرت الهی
ج) نشان دادن قدرت نظامی مسلمانان به دشمنان
د) تأکید بر استقلال ارادهٔ انسان در جنگ

✅

استناد از متن:
> «و لِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً … فهو الفضل المضاعف أولا و أخيرا.»

توضیح:
متن به‌وضوح بیان می‌کند که خداوند مؤمنان را در جنگ «بلاء حسن» می‌آزمايد تا پس از نصرت، به آنان اجر و فضل مضاعف عطا کند. این نشان‌دهندهٔ توحید افعالی است: هم نصرت و هم اجر، هر دو از سوی خداوند است.

ترجمهٔ آیه:
«و (این همه) تا مؤمنان را از سوی خود بلایی نیکو بیازماید. خداوند شنوا و دانا است.»

—

سؤال ۲
کدام گزینه درک عمیق‌ترین مفهوم توحیدی را در عبارت «ما رميتَ إذ رميتَ و لكنّ اللّه رمى» بیان می‌کند؟

الف) انسان هیچ نقشی در وقایع جهان ندارد.
ب) اعمال ظاهری انسان، در واقعیت تجلی تدبیر الهی است.
ج) رمی حصی توسط پیامبر، یک معجزهٔ غیرعادی بود.
د) خداوند تنها در جنگ‌ها، اعمال انسان را جایگزین می‌کند.

✅

استناد از متن:
> «و لكن دلالة الآية أعم. فهي تمثل تدبير اللّه للأمر كله من وراء الحركة الظاهرة للنبي صلى اللّه عليه و سلم و العصبة المسلمة معه.»

توضیح:
متن تصریح می‌کند که آیه فقط به رمی حصی محدود نیست، بلکه نشان‌دهندهٔ این است که تمام امور جهان، حتی حرکات ظاهری انسان، در نهایت تحت تدبیر خداوند است. این، هستهٔ توحید افعالی است.

ترجمهٔ آیه:
«و تو آن را نپرتابیدی هنگامی که پرتاب کردی، بلکه خداوند پرتاب کرد.»

—

سؤال ۳
بر اساس متن، چرا خداوند مسلمانان را در جنگ بدر «ستار قدرت خود» قرار داد؟

الف) چون قدرت نظامی آنان برای پیروزی کافی بود.
ب) چون خداوند می‌خواست دشمنان را به‌وسیلهٔ انسان‌ها نابود کند.
ج) چون از آنان خلوص نیت را دید و آنان را وسیله‌ای برای ظهور قدرت خود ساخت.
د) چون می‌خواست انسان‌ها را از دخالت در امور جهان منع کند.

✅

استناد از متن:
> «و يجعلكم ستارا لقدرته، متى علم منكم الخلوص له؛ و يعطيكم النصر و الأجر .. كما أعطاكم هذا و ذاك في بدر.»

توضیح:
خداوند مؤمنان را ستار قدرت خود می‌سازد مشروط به خلوص نیت آنان. این نشان می‌دهد که انسان ابزاری برای ظهور قدرت الهی است، نه عامل مستقل — که همین، جوهر توحید در افعال است.

—

سؤال ۴
روایت مأثور در متن، «رمی» در آیهٔ «ما رميتَ إذ رميتَ» را به چه چیزی تفسیر کرده است؟

الف) پرتاب تیر توسط سپاه مسلمان
ب) دعای پیامبر علیه کفار
ج) رمی حصی در وجوه مشرکان توسط پیامبر
د) فرستادن باد توسط فرشتگان

✅

استناد از متن:
> «و تذهب الروايات المأثورة إلى تفسير الرمي هنا بأنه رمية الحصى التي حثاها النبي- صلى اللّه عليه و سلم- في وجوه الكفار، و هو يقول: «شاهت الوجوه. شاهت الوجوه»»

توضیح:
روایت، «رمی» را به عمل عینی پیامبر — یعنی پرتاب حصی — نسبت می‌دهد، اما متن تأکید می‌کند که در واقعیت، این عمل نیز از سوی خداوند بوده است.

ترجمهٔ روایت:
«شاهت الوجوه» یعنی «بدبخت باشید و رنگتان بگردَد» — عبارتی برای نفرین و لعنت بر دشمنان.

—

سؤال ۵
کدام گزینه نتیجهٔ منطقی و توحیدی از عبارت «فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ، وَ لكِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ» است؟

الف) جنگیدن بی‌فایده است، چون خداوند خودش کار را انجام می‌دهد.
ب) انسان نباید در جنگ شرکت کند، چون قتل از سوی خداوند است.
ج) انسان باید با خلوص، در راه خدا عمل کند، چون نتیجه نهایی از سوی اوست.
د) کفار از پیش سرنوشت‌شان مرگ بوده، پس جنگ بی‌معناست.

✅

استناد از متن:
> «فهو الفضل المضاعف أولا و أخيرا … و يجعلكم ستارا لقدرته، متى علم منكم الخلوص له»

توضیح:
متن نشان می‌دهد که عمل انسان ضروری است، اما ثمرهٔ آن متعلق به خداوند است. این دیدگاه، نه به سلب ارادهٔ انسان منجر می‌شود، بلکه اراده را در چارچوب ارادهٔ الهی قرار می‌دهد — که همین، توحید واقعی در افعال است.

ترجمهٔ آیه:
«شما آنان را نکشتید، بلکه خداوند کشت.»

—

✅ پاسخنامهٔ نهایی:

| شماره | پاسخ |

| 1 | ب |
| 2 | ب |
| 3 | ج |
| 4 | ج |
| 5 | ج |